Tijdens een goed bezochte bijeenkomst in De Dobbe werd op 28 januari 2009 de Groene Prijs 2008 uitgereikt aan Chris Gouma. Hij verdient de Groene Prijs 2008 omdat hij zich midden jaren 80 verantwoordelijk voelde om de gemeente Zwolle te wijzen op ernstige vervuiling van de Willemsvaart, ondermeer veroorzaakt door de NS, waar hij als machinist werkzaam was. Het werd een omslagpunt voor de gemeente Zwolle om zorgvuldiger om te gaan met het milieu. Hoewel het melden van de vervuiling sporen zou nalaten in zijn persoonlijke leven, deed hij dit vanuit zijn opvatting dat dit zijn plicht was: “Wat moet dat moet.”
In 2008 trad de heer Gouma opnieuw naar buiten, deze keer om de gemeente te waarschuwen tegen dezelfde gevaarlijke stoffen in de voormalige vuilstort Westerveld en liet de Stentor hem aan het woord over beide kwesties.

Juryrapport Groene Prijs 2008

Chris Gouma verdient de Groene Prijs omdat hij in de vroege jaren ’80 zijn verantwoordelijkheid nam om de gemeente Zwolle te wijzen op ernstige vervuiling van de Willemsvaart. Deze werd ondermeer veroorzaakt door de NS waar hij als machinist werkzaam was. Het resultaat was dat de vervuiling onmiddellijk stopgezet werd. En het werd een omslagpunt voor de gemeente Zwolle om zorgvuldiger om te gaan met het milieu. Hoewel het melden van de vervuiling sporen zou nalaten in zijn persoonlijke leven, deed hij dit vanuit zijn opvatting dat dit zijn plicht was: “Wat moet dat moet.”
In 2008 trad de heer Gouma opnieuw naar buiten, deze keer om de gemeente te waarschuwen tegen dezelfde gevaarlijke stoffen in de voormalige vuilstort Westerveld. De Stentor laat hem aan het woord over beide kwesties.

Nu is hij gepensioneerd en samen met zijn vrouw geniet hij van de mooie dingen in het leven. Zoals zijn boot, de volkstuin, de schaaksoos bij cafe Stroomberg. Maar Gouma heeft zeker een bewogen leven achter de rug. Na zijn dienstperiode als marinier wordt hij machinist bij de NS. Hij ruilt Twente in voor Zwolle en dat is het begin van een periode van 30 jaar bij het spoor. Daar is hij actief in de OR en voorzitter van de FSV vakbond.

Begin jaren 80 kreeg het NS personeel in de gaten dat er giftige afval werd geloosd in de Willemsvaart. Het lukte echter niet om via de verantwoordelijke bedrijven de veruiling te stoppen. Er was immers een vergunning voor afgegeven door de gemeente. Toch kon het nooit gezond zijn wat er gebeurde. Vandaar dat enkele NS medewerkers uiteindelijk besloten de Zwolse politiek in te lichten. Dit gebeurde onder aanvoering van Gouma en ook meneer Ellen was daarbij. Via de OR mocht dat niet, dus werd er namens de FSV gesproken. En zo kwam het balletje aan het rollen.
De krant meldt op 21 februari 1985: “De gemeente Zwolle gaat opheldering vragen bij NS over verontreiniging oppervlaktewater bij het Zwolse NS emplacement. De zaak werd aanhangig gemaakt bij commissie sport, volksgezondheid en milieu, door zwolse personeelsleden van NS. Aanleiding was een onderzoek van Overleg Orgaan Rayon Zwolle naar de vervuilingsgraad. Met name de hoeveelheid oxaalzuur was reden om de leden van de commissie van hun ongerustheid in kennis te brengen.
De politieke reacties zijn varierend van goed dat dit gemeld wordt (meesten); Dit wisten we toch al? (PvdA); Dit soort meldingen moeten toch niet in de raadscommissie maar via andere weg (VVD). Wethouder ten Bekke gaat brieven naar NS en naar zuiveringsschap sturen met de vraag of men op de hoogte is en wat men er aan denkt te gaan doen. Vervolgens verschenen er nadere onderzoeken en reacties (oktober 1985). “Het is goed mis,” aldus C. Anbeek van provinciale waterstaat.
In juni 1988 zijn er ten slotte plannen voor de sanering die in totaal 40 miljoen gulden moeten gaan kosten.

Dat de NS niet gelukkig was met het verantwoordelijkheidsgevoel van Gouma, is zwak uitgedrukt. Gelukkig stond zijn vrouw vierkant achter hem. Met de woorden: “Als je ontslag krijgt is er wel weer een andere baan,” stelde ze haar man gerust. Zij wist dat het belangrijk was om jezelf recht in de ogen te kunnen kijken. De spanningen werden verder buiten het huiselijke leven gehouden, hun zoon heeft er in die tijd niets van gemerkt.

De Willemsvaart is uiteindelijk gesaneerd. Toch heeft Zwolle vandaag de dag nog wat erfenissen van de vervuiling uit die tijd. Zo is er gif doorgelekt naar het Engelse werk en bij de voormalige vuilstort Westerveld ligt soort gelijk gif. Hierover heeft hij vorig jaar de gemeenteraad ingelicht.

De zorgen van Gouma over de millieuvervuiling staan niet op zichzelf. Hij heeft liefde voor de natuur. Hij is buiten opgegroeid en als machinist beleef je de natuur ook heel anders. Hij heeft geen auto, zelfs geen rijbewijs. Door zijn werk was dat niet nodig, maar belangrijker is dat hij geen hang naar luxe heeft. De heer van der Zee verklaart de afwezige belangstelling voor hebbedingen als volgt: “Ook al doet hij daar de laatste jaren niet veel meer aan, in wezen is Chris een calvinist.”
Trots is hij wel op zijn zeer markante blauwe Kronan, een prachtige transportfiets met het kenteken DE 416. En niet te vergeten de boot die in de zomerperiode in Friesland aangemeerd wordt. Daar geniet hij samen met zijn vrouw van natuur en welverdiende rust. Toch worden in de zomermaanden de banden met Zwolle niet verbroken. De reden daarvoor is zijn volkstuin in de AA landen, waar hij midden jaren 70 medeoprichter van is. Uiteraard gebruikt hij bij het tuinieren geen gif en ook zijn medetuiniers hebben hier gelukkig aandacht voor. Cynisch is het wel dat hij ook op deze plek geconfronteerd wordt met het vuil uit de Willemsvaart. De nabijgelegen geluidswal is er namelijk mee opgehoogd.

Als persoon wordt Chris Gouma getypeerd als een spitsroedeloper. Hij is niet van horen zeggen, maar gaat zelf op onderzoek uit.  En als hij eenmaal een mening heeft is er domme kracht voor nodig om hem eraf te helpen. Hij zet de dingen door waar hij mee begonnen is en neemt geen blad voor de mond. In het heetst van de strijd kan hij behoorlijk driftig worden. Maar dat is wel ingegeven door een gevoel voor rechtvaardigheid. Want hij is solidair, iemand die opkomt voor anderen en altijd een helpende hand biedt. Zo schakelde hij bij de opening van de spoortunnel dhr. Van Zwoll in om ervoor te zorgen dat er 30 gehandicapten in rolstoel aanwezig waren. Deze actie was op touw gezet om te laten zien wat de gevolgen waren van het ontbreken van liften in de tunnel.
Maar naast deze actiebereidheid heeft hij ook meer bespiegelende eigenschappen, zoals schrijven in zijn dagboeken, dichten, denken en schaken. Dat maakt hem een bijzonder mens. De heer Ellen vat al deze eigenschappen mooi samen: “Je moet een rare klant zijn om iets tegen Chris te hebben.”

Namens de jury en geïnterviewden:
Dhr. Ellen, Dhr. Van der Zee, Dhr. Van Zwoll, Michiel van Harten, Aysenur Ekici, Rana Berends