Afgelopen woensdag bespraken wij in het Bookcafe het boek ‘Actieve Hoop’ van Joanna Macy en Chris Johnstone. De ondertitel van het boek luidt ‘Hoe de chaos onder ogen zien met onvermoede veerkracht en creativiteit’. Het boek beschrijft drie zienswijzen waarin wij onze kijk op de wereld kunnen herkennen. 

De realiteit onder ogen zien

Het eerste perspectief ‘De grote ontrafeling’ verbeeldt onze zorgen als we naar de wereld kijken. Het gaat om grote processen die de hele wereld raken. De klimaatcrisis, (dreiging van) oorlogen, politieke instabiliteit, de opkomst van rechts, verharding in de samenleving, haat… Het is niet moeilijk om zaken te zien waar je wakker van kunt liggen. Onrechtvaardigheid is vaak de oorzaak van deze processen. De welvaart en leefomgeving van de één gaat ten koste van die van een ander. Het kost moeite om dit echt onder ogen te zien en de volle omvang van deze crisis toe te laten. Het betekent dat we ons kwetsbaar voelen en bang zijn voor de toekomst. 

Business as usual

 De tweede zienswijze, vaak een reactie op het eerste perspectief, wordt aangeduid als ‘Bussiness as usual’. Je ziet bovenstaande processen als tijdelijke onderbrekingen in de vorm van rampen. Eigenlijk denk je dat de zaken er niet zo slecht voorstaan en dat we goed op koers liggen. Je houdt jezelf en anderen voor dat het niet echt nodig is om anders te gaan leven. Economische groei is nu eenmaal noodzakelijk om onze welvaart te behouden. Vooruitgang is hetgeen dat telt en waar dit toe leidt daar staan je liever niet bij stil. 

De grote ommekeer

Het derde verhaal is ‘De grote ommekeer’. Dit verhaal wordt verteld door degenen die geloven dat er een andere weg is. Die opstaan en zich voornemen om hun rol te spelen in het grote verhaal en een stap in de goede richting zetten. Door mensen die strijden voor een sociale wereld waarin ecologische en sociale structuren behouden worden en niet leiden tot uiteenvallen van de wereld maar juist tot bloei. Dit perspectief ziet een samenleving voor zich die alle vormen van leven ondersteunt. Rechtvaardigheid staan daarin centraal. Dit verhaal laat ons nadenken over wie wij zijn, wie we willen zijn en hoe we ons tot elkaar en onze levende aarde willen verhouden (p.22).

De kracht van verandering

Waarschijnlijk herkennen we onszelf en anderen in alle drie perspectieven. Soms lijkt het alsof de eerste twee verhalen vooral dominant zijn. Het verhaal van hoop op een betere toekomst lijkt op politiek vlak verloren te gaan in harde retoriek, hapklare oneliners, ongenuanceerdheid, polarisatie en korte termijn doelen. Als we naar de wereld als geheel kijken dan hadden we misschien hoop dat er voorgoed iets zou veranderen als gevolg van de Covid-19 crisis. Maar inmiddels zijn we meer gaan vliegen en consumeren dan ooit. Eenzaamheid is een enorm probleem terwijl we misschien meer dan ooit verlangen naar verbinding met mensen om ons heen. 

Anders dan in een bestaand verhaal weten we nog niet hoe het afloopt, welke obstakels we tegenkomen en of deze overwonnen worden. Toch gaan we op weg. Dit verhaal lijkt soms een druppel op een gloeiende plaat maar dat is het niet. In het boek staat de mooie vergelijking van een fles gevuld met water die in de vriezer wordt gelegd. Lange tijd lijkt het alsof er niets gebeurt. Het water blijft water. Tot het punt waarop het bevriest en in ijs verandert. De kracht van het ijs kan een fles van vorm laten veranderen en zelfs uit elkaar laten spatten.

Actieve hoop

Ik ben er van overtuigd, en jij als lezer zeer waarschijnlijk ook, dat het derde perspectief wel degelijk aanwezig is en mensen inspireert en aanzet tot actie. We hebben dit verhaal nodig om te weten welke koers we moeten varen. ‘Als je niet weet naar welke haven je zeilt, heb je nooit gunstige wind’.  Actieve hoop is de tegenhanger van ‘hoopvolheid’. Hoopvolheid verbinden wij aan doelen waarvan wij denken dat het goed mogelijk om deze behalen. Actieve hoop gaat over focus op wat in eerste instantie onmogelijk lijkt maar wat we graag zouden zien gebeuren. We zetten ons vervolgens in om die toekomstdroom dichterbij te brengen. 

Er staan nog veel meer waardevolle zaken in het boek. Ik doet het nu ernstig tekort want ik wil je meenemen naar de kern. Terug naar het Bookcafe. We hadden een leuke en inspirerende bijeenkomst met een grote groep mensen. We spraken uit dat we soms angstig zijn, verdriet hebben om alles wat er momenteel gebeurt. De eerste stap is erkennen dat deze gevoelens er zijn en deze niet wegwuiven met luchtig  ‘het komt wel goed’  optimisme. Vervolgens deelden wij gebeurtenissen en ontwikkelingen die ons hoop geven. Een krachtige manier om verandering te bereiken is volgens Joanne Macy namelijk het visualiseren van je droom en deze te delen met anderen. Verandering teweeg brengen kun je niet alleen. Door ruimte te maken voor ideeën en dromen en deze te delen kan er beweging ontstaan. Denk aan de beroemde toespraak van Martin Luther King en de enorme kracht die daarvan uitging waardoor het ondenkbare werkelijkheid werd. 

Doe mee

Het lijkt mij geweldig, inspirerend en hoopgevend om onze dromen te beschrijven en met elkaar te delen. Denk daarbij aan je droom voor onze stad Zwolle, voor Nederland, voor de wereld. 

Vragen die je kunnen helpen om je droom levendig te verbeelden zijn: 

Hoe ziet het leven in Zwolle er over dertig jaar uit? Wat zie jij graag gebeuren?

Dingen die helpen om je verhaal uit te werken en tot de verbeelding te laten spreken zijn:

  • Maak een lijst met dingen waarvan je wilt dat ze de komende dertig jaar gaan gebeuren. 
  • Stel dat alles waarop je hoopt, alles wat op je lijst staat, gerealiseerd is…Alle problemen die er waren zijn opgelost.  Wat zie je, ruik je, voel je, hoor je als je dan in Zwolle rond zou lopen?
  • Maak je ervaringen specifiek zodat een ander een beeld kan vormen bij jouw beschrijvingen. Of visualiseer ze op een andere manier die bij je past. 

Verbeeld jouw verhaal in woorden, in beeld of op een andere creatieve manier en stuur dit naar catrineke@gmail.com. Vermeld daarbij of jouw naam eraan gekoppeld mag worden of dat je liever anoniem blijft.

 Alle ingezonden verhalen en/of beelden ga ik verzamelen. Ik wil ze zichtbaar maken tijdens de nieuwjaarsborrel op 17 januari 2025 zodat we elkaar kunnen inspireren en bemoedigen met onze dromen. 

Droom je mee?