GroenLinks gunt alle inwoners van Zwolle een betaalbare en betrouwbare warmtebron. Woningen aangesloten houden op aardgas, en daarmee afhankelijk blijven van met name Russisch aardgas, is niet wenselijk. In een groengasfabriek, ook wel een mestvergister genoemd, wordt de organische stof in mest door bacteriën omgezet in biogas. Uit onderzoek is gebleken dat er in bepaalde wijken van Zwolle, zoals de binnenstad, voorlopig geen andere optie is dan groen gas als alternatief voor aardgas. Dit heeft te maken met de beperkte ruimte voor infrastructuur en de isolatie van woningen. Omdat groengas een stap is in de richting van een fossielvrij Zwolle, en er simpelweg geen alternatief is op dit moment, ziet GroenLinks de komst van een mestvergister als noodzakelijk kwaad.
GroenLinks stemt in met verder onderzoek, maar stelt daarbij een harde voorwaarde: de tijdelijkheid van de groengasinstallatie. In de nota die voorligt worden acht uitgangspunten voorgesteld, waar GroenLinks zich in kan vinden, maar GroenLinks wil graag een negende toevoegen: “Er moet zicht zijn op een einddatum waarop de groengasinstallatie plaats maakt voor duurzamere alternatieven”. Hiervoor dienen we een amendement in. Op het moment dat de technologie zo ver is dat er betere alternatieven zijn, moet de vergunning voor de groengasinstallatie aflopen. GroenLinks denkt dat 25 jaar een geschikte termijn zou kunnen zijn met het oog op klimaatneutraal in 2050. We zien een groengasinstallatie als een tijdelijk verschijnsel, omdat daarna naar verwachting nog klimaatvriendelijker oplossingen mogelijk zijn voor de wijken waar dat nu nog niet kan.
GroenLinks bestuurt deze stad graag vanuit een visie met een lange termijn, en een mestvergister past eigenlijk niet in die visie voor de lange termijn. “In deze raad moeten we soms echter ook voor de korte termijn praktische keuzes maken, en dat doen we hier vanavond door in te stemmen met het onderzoek naar deze groengasfabriek", aldus raadslid Stan Vergeer. De komende jaren moeten we ons richten op duurzamere alternatieven, zodat we de weg vrijmaken voor een fossielvrije toekomst in Zwolle.
Ben je benieuwd naar meer achtergrondinformatie over de mestvergister en hoe we onze argumenten wegen? Raadslid Theo Peenstra praat je verder bij over dit onderwerp 👇
Er spelen in onze overwegingen twee grote milieuproblemen een rol die om een oplossing vragen. Enerzijds is dat de wereldwijde klimaatverandering die wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen. Kooldioxide als verbrandingsproduct van fossiele brandstoffen is een belangrijk broeikasgas. Dat is de reden dat we ook in Zwolle “van het gas af willen”. Het andere grote probleem is de matige kwaliteit van de biodiversiteit in Nederland, die wordt veroorzaakt door het mineralenoverschot in de landbouw. Voor GroenLinks staat de aanpak van het klimaatvraagstuk voorop. Klimaatverandering is op wereldschaal het grootste risico voor de biodiversiteit. Om van het aardgas af te komen hebben we alternatieve oplossingen nodig. Groen gas is daar een van. Zeker niet de meest ideale, maar voorlopig wel realistisch, omdat oude woningen in bijvoorbeeld de binnenstad nog niet volledig elektrisch verwarmd kunnen worden.
Andere alternatieven zijn op korte termijn niet realistisch. Het produceren van waterstof is nog zeer beperkt en waterstof is effectiever en efficiënter in de klimaateffecten door het in te zetten voor transport en opslag voor elektriciteit voor perioden zonder veel zon en wind. Het aanleggen van een warmtenet in dichtbebouwde stadsdelen is zo ingrijpend, dat we dat ook niet in enkele jaren kunnen realiseren. Dat komt omdat er in oude stadsdelen geen ruimte is onder de grond voor een warmtenet. Bovendien zijn veel oude woningen (nog) niet goed genoeg geïsoleerd om over te gaan op elektrische alternatieven als een warmtepomp. Voorlopig blijven oude woningen dus afhankelijk van gas. In dit geval is groen gas dus dan het meest duurzame alternatief. Dat is voor GroenLinks Zwolle de belangrijkste reden om voor nu in te stemmen met de vergister, al zijn er ook een paar inhoudelijke redenen om voor een mestvergister te stemmen.
De groengasfabriek zoals voorgesteld is een installatie waarin de mest van vee uit de regio wordt vergist tot methaan, dat via het aardgasnet gedistribueerd kan worden. In de installatie worden reststromen uit de voedselindustrie bijgemengd, om het rendement van de gasproductie te verhogen. Een veelgehoord argument tegen mestvergisting is dat het de intensieve veeteelt faciliteert. Dat klopt, een mestvergister is geen oplossing voor het mestprobleem. Over de effecten van de intensieve veeteelt zijn we het bij GroenLinks eens, die zijn onwenselijk. Boeren, en daarmee consumenten, moeten daarom betalen voor het verminderen van de mineralenuitstoot van productie van dierlijke eiwitten. Daardoor wordt voedsel duurder.
Een van de manieren om de mestproductie te verminderen is het extensiveren van de landbouw: minder gebruik van mest en kunstmest leidt tot lagere opbrengsten per hectare. Dat leidt tot meer biodiversiteit op onze landbouwgrond, maar ook tot meer vraag naar landbouwgrond wereldwijd, omdat de vraag naar voedsel door bevolkingsgroei en economische groei blijft stijgen. Die landbouwgrond zal vooral worden gevonden in gebieden die van nature minder geschikt zijn voor voedselproductie en daarom extra kunstmest vragen.
Om de installatie, zoals nu voorgesteld in Zwolle, te laten functioneren is ongeveer de helft van het mestoverschot in de regio nu voldoende. Er blijft dus reden om de veestapel in de regio te krimpen. Die noodzaak wordt ook in bijvoorbeeld de regelgeving over waterkwaliteit de komende jaren nijpender en groter.
In dit licht kan de groengasinstallatie juist ook als een tijdelijke oplossing worden gezien voor het mineralenvraagstuk. Mest van boerenbedrijven is erg waterig en daardoor economisch duur te transporteren, de mineralen blijven daardoor in ons land. In de groengasfabriek kan digestaat, het mineraalrijke restproduct van de gasproductie, sterk worden geconcentreerd. In Nederland mag dat product momenteel niet als meststof worden gebruikt, maar in het buitenland wel. Aangezien de mineralen/meststoffen oorspronkelijk met het veevoer naar Nederland gekomen zijn, is het mineralenvraagstuk niet een puur Nederlands probleem. De soja-akkers in (sub)tropische gebieden verschralen, door de afvoer van de producten. Door het comprimeren van de mineralen wordt het mogelijk de wereldwijde mineralenkringloop beter sluitend te maken. Voor GroenLinks is dat geen definitieve oplossing, want kleinere gesloten kringlopen zijn nog veel beter. Maar het is wel een stap, waarmee we tijd creëren om aan de wereldwijde voedseltransitie te werken.
Voor GroenLinks staat de aanpak van het klimaatvraagstuk voorop. Klimaatverandering is op wereldschaal een van de grootste risico’s voor de biodiversiteit. We kijken bij onze overweging niet alleen naar Zwolle, maar wegen ook internationale solidariteit mee in onze keuze.
GroenLinks gaat daarom maandag in het debat akkoord met verder onderzoek, maar wel met een harde voorwaarde. Onze voorwaarde daarbij is een duidelijke horizon voor de exploitatie van bijvoorbeeld 25 jaar. We zien een groengasinstallatie als een tijdelijk verschijnsel, omdat daarna naar verwachting nog klimaatvriendelijker oplossingen mogelijk zijn voor de wijken waar dat nu nog niet kan en omdat we dan de dierlijke eiwitproductie redelijkerwijs ook dan pas verder kunnen terugdringen dan de halvering die we nu zeker ook nastreven. In het onderzoek komen antwoorden op die meer technische en economische aspecten aan de orde. We beslissen daarna pas of er ook echt een vergunning wordt afgegeven.