Sylvana Rikkert, 10 februari 2019, Zwolse gemeenteraad
“Geen klimaatverandering, maar systeemverandering.” Dat stond op een bordje vastgehouden door een van de duizenden jongeren die in Brussel demonstreerde de afgelopen weken voor een beter klimaat. Hun boodschap is; wij laten onze toekomst niet meer verpesten door slecht beleid, dus politici en beleidsmakers; neem je verantwoordelijkheid. Deze jongeren, ook in Nederland gaan ze ondertussen de straat op, kijken voorbij het hier en nu. Geen klimaatverandering, maar systeemverandering; Wat GroenLinks betreft een prachtige slogan, waar we in Zwolle met het voorliggende Plan van Aanpak Energietransitie mee aan de slag kunnen.
Van het gas af en overschakelen naar schone vormen van energie, betekent oprecht een systeemverandering: ons land gaat volledig op de schop. De energietransitie wordt de grootste verbouwing van Nederland genoemd. We staan aan de vooravond van een megaproject en hebben het spoorboekje voor de eerste stappen in dit project nu in onze handen. Het plan is een paraplu voor verschillende deelprojecten, op het gebied van opwekken en van besparen, waarmee we dus op verschillende manieren de CO2 uitstoot gaan terugdringen. Door middel van de zon, wind, warmte uit de grond en uit water en biogas, kunnen we onze eigen Zwolse energie gaan oogsten. En tegelijkertijd zetten we in op besparen, oftewel; isoleren, isoleren, isoleren. Want hoe je straks je huis ook zal verwarmen, isolatie draagt sowieso direct bij aan het zuiniger en efficiënter omgaan met energie. De grote verbouwing van de 55.000 huishoudens in Zwolle gaat ons allemaal raken, maar met dit projectplan worden de grote lijnen voor de nabije toekomst uitgezet. GroenLinks heeft er vertrouwen in dat met dit plan de doelstellingen om in 2050 energieneutraal te zijn, haalbaar is.
We starten daarom graag met het geven van onze complimenten aan het gemeentelijk transitieteam en de wethouder voor deze tweede versie. Voor ons ligt een mooi stuk, waar ook duidelijk de meeste aangedragen aandachtspunten zijn verwerkt. GroenLinks is er heel blij mee dat het duurzame voorbeeldhuis is opgenomen in het plan. Veel van de aandachtspunten worden de komende maanden uitgewerkt. We kijken dan ook uit naar het voorstel voor het energiefonds, het plan om participatie te verhogen en de publieksvriendelijke energiemonitor.
In het debat op het conceptplan heeft GroenLinks een aantal aandachtspunten meegegeven. Deze zijn veelal al verwerkt. Ik heb nog een drietal punten die ik vandaag weer onder de aandacht wil brengen. Deze raken wat mij betreft rechtstreeks aan het draagvlaak voor de overstap naar schone energie, maar ook aan de mogelijkheden om de transitie een boost te geven.
Mijn eerste punt gaat over de wijze waarop Zwollenaren betrokken worden bij de overstap naar schone energie. Want deze overstap naar schone energie is een hele grillige en een hele complexe waarvan iedere inwoner wat gaat merken. Omdat er zoveel verandert, kan het draagvlak om over te stappen naar schone energie, soms onder druk staan. Daarom vindt GroenLinks het ontzettend belangrijk dat de Zwolse inwoner goed wordt betrokken bij de veranderingen die eraan komen, en daarin ook kunnen meedoen. Bij de uitwerking van het voorliggende plan verwachten wij dan ook dat de inwoners goed betrokken worden. We vragen de wethouder op welke wijze ze aandacht besteed aan het betrekken van inwoners bij de deelprojecten?
Ten tweede wil ik de verantwoordelijkheden van het bedrijfsleven in de transitie nogmaals aanhalen. Veel bedrijven zijn al heel ver als het gaat om het verduurzamen van hun bedrijfsvoering en hun bedrijfsmodel. De transitie heeft heel veel baat bij deze circulaire koplopers omdat die ook innovaties op dit gebied stimuleren. GroenLinks is dus blij met de lijn van het bieden van een wenkend perspectief enerzijds om op basis van maatwerk tot duurzame oplossingen te komen. Tegelijkertijd vinden we het bedrijfsleven een blijvende aandachtsgroep. Als we kijken naar de moeizame wijze waarop aan de landelijke klimaattafel Industrie tot afspraken is gekomen, en de moeilijkheden die nog te verwachten zijn wanneer de rekening van deze maatregelen straks gepresenteerd wordt dan maakt GroenLinks zich daarover zorgen. Wat kan en gaat de wethouder doen om bedrijven aan hun verantwoordelijkheden te houden? Gaat de wethouder pleiten voor strengere regelgeving in Den Haag? Voor een wijziging in energiebelasting? Vanuit het wenkend perspectief hebben we ook nog een suggestie: GroenLinks pleitte vorig jaar al voor een Zwols energie pact waar bedrijven zich op vrijwillige basis bij aan kunnen sluiten zodat doelstellingen en resultaten voor bedrijven ook publiek inzichtelijk worden. Daarmee creëer je nog meer dan nu, een beweging onder het Zwolse bedrijfsleven én publiek inzicht in wat bedrijven al doen aan duurzaamheid. Hoe kijkt de wethouder daarnaar?
Tot slot wil ik op het onderdeel energie-armoede, nogmaals de aandacht vestigen. Er komt in het voorjaar een plan voor een eerlijke energietransitie. GroenLinks kijkt daar naar uit, maar bemerkt al wel dat er nog altijd sprake is van verschillende definities van energie-armoede. De ene definitie gaat in op dat er een groep inwoners is die straks de ‘verbouwingsmaatregelen’ niet kunnen bekostigen. De andere definitie is dat er inwoners zijn die nu, dus nog voor de verbouwing, een groot deel van hun inkomen besteden aan energiekosten. Vanuit het eerste perspectief lijkt in dit plan over de betaalbaarheid van de transitie te worden gesproken. Maar uit een recent onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving, blijkt dat inwoners die nu al een groot deel van hun inkomen kwijt zijn aan energielasten, ook nog een groot risico op betaalachterstanden loopt. GroenLinks vindt het bovendien ook armoede dat je, als je dat wel wilt, niet volgens je eigen principes kan leven vanwege de kosten. Daarom wil ik de wethouder vragen met deze groep mensen extra rekening te houden. Dat kan door aanvullende financieringsmogelijkheden, door deze huishoudens voorrang te geven bij omslag naar schone energie, maar dat kan wat GroenLinks betreft ook heel pragmatisch door bijvoorbeeld een energiecoach op te nemen in de armoederegelingen. Wij horen graag van de wethouder hoe ze hiernaar kijkt, en welke maatregelen we ongeveer mogen verwachten in de strategie, om energie-armoede te bestrijden en energie-ongelijkheid te voorkomen.
Voorzitter, ik rond af. Vanochtend stond in de Stentor een prachtig verhaal van een 12-jarige jongere uit Olst, die al zes weken iedere vrijdag voor het gemeentehuis in Deventer staat om een stem te geven aan de klimaatverandering. Het geeft GroenLinks hoop dat jongeren niet alleen zo bezig zijn met het klimaat, maar ook bereid zijn er iets voor te doen, daar de consequenties van te dragen en de discussie aan te gaan. Laten we ons laten inspireren door deze jongeren uit onze regio. We weten waar we naartoe moeten, het doel is vastgesteld en het plan hebben we in onze hand. Nu moeten we aan de slag.