De maatschappij kantelt, de overheid kantelt mee. Althans, het idee is dat de overheid taken ‘loslaat in vertrouwen’[1] en overlaat aan burgers, instellingen, bedrijven. Alle veranderingen kosten tijd, dat zal in de kantelende samenleving niet anders zijn. Tweede Kamerlid Linda Voortman (GroenLinks) en haar collega Otwin van Dijk (PvdA) stelden voor het recht van burgers om de gemeente uit te dagen vast te leggen in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Eerder dit jaar stemde vrijwel de gehele Tweede Kamer in met hun amendement, waarmee het “Right to challenge” ook in Nederland een wettelijke basis kreeg.
Gemeenten bereiden zich voor op alle nieuwe taken die zij vanaf 2015 krijgen. Zo moet de Wmo lokaal vertaald worden in regels, de gemeentelijke verordening Wmo 2015. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) maakt een modelverordening die dan door gemeenten wordt aangepast aan de lokale situatie. Over de “Right to challenge” zegt de VNG dat gemeenten hier maar in hun beleid over burgerinitiatieven aandacht aan moeten besteden. Het valt dus niet te verwachten dat er veel gemeenten al bewust gaan nadenken hoe je het “Right to challenge” concreet handen en voeten kunt geven, ons is althans geen (concept) verordening bekend waarin hierover iets is opgenomen.
Tijdens de werkbijeenkomst hebben mensen uit de Zwolse wereld van politiek, zorg en welzijn zich gebogen over vragen als:
- Welke kansen biedt de Wmo 2015 voor inwoners die samen de zorg en ondersteuning willen regelen? Dat kan bijvoorbeeld in hun eigen wijk zijn, maar ook gericht op een bepaalde groep mensen met een vergelijkbare zorgvraag. Hoe zorg je dat zulke initiatieven ook echt kans van slagen hebben en niet stuklopen op bureaucratie of andere belemmeringen?
- Wat zijn de risico’s van het uitdaagrecht? Gaan 'zorgcowboys’ niet over de ruggen van kwetsbare inwoners proberen geld te verdienen? Hoe garandeer je de kwaliteit en de continuïteit van bewonersinitiatieven? Waar kunnen mensen terecht die gebrek aan kwaliteit signaleren?
- Zijn er al initiatieven in Nederland die als voorbeeld kunnen dienen? Het right to challenge is immers afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk.
- Hoe breng je mensen op de hoogte van hun rechten, hoe help je ze die uitvoerbaar te maken?
De antwoorden op deze vragen zijn terug te vinden in twee documenten: een overzicht van mogelijke oplossingen voor de benoemde uitvoeringskwesties en een uitgewerkt tekstvoorstel voor de gemeentelijke verordening(en). Hiermee willen we gemeenteraden een handvat geven voor een artikel in de lokale Wmo verordening over het “Right to challenge”. Beide bestanden zijn hieronder te downloaden en zullen de komende tijd worden aangevuld en verbeterd. Wij gaan hier verder zelf nog mee aan de slag, maar roepen vooral alle lezers op hun tips, suggesties en reacties kenbaar te maken. Dat kan via zorg@groenlinkszwolle.nl. Het kan ook via het netwerk Zorg en welzijn van GroenLinks.
Patrick Rijke, Remko de Paus
GroenLinks Zwolle
NASCHRIFT
5 oktober: De tekst over de eerste resultaten van de bijeenkomst is aangepast: de laatste wijzigingen van zaterdag 20 september waren nog niet verwerkt. Ook is de modeltekst voor de lokale verordening nu volledig: de toelichting is aangevuld. Tot slot zijn links naar succesvolle lokale moties opgenomen. Wij horen graag van meer initiatieven, meld ze ons! Ook als het je niet lukte de meerderheid van de raad achter je voorstel te krijgen.
[1] Raad voor het Openbaar Bestuur, 2012: “Verwijten aan het adres van burgers dat zij zich niet betrokken voelen bij de publieke zaak of hun verantwoordelijkheid niet nemen, zijn misplaatst. De vitale samenleving, waarin mensen zich volop inzetten, bestaat al. Het is de overheid die moet veranderen.”